نورپردازی میدان‌ها

در گذشته به هر جای فراخ، پهن و بی عمارت میدان گفته می شد و میدان ها کاربردهای مختلفی داشتند، محل های فروش چهارپایان، میوه و سبزی، کاه و زغال میدان هایی تجاری محسوب می شدند که امروزه نیز اشکال مشابه آنها مانند میدان های میوه و تره بار وجود دارد. دیگر انواع میدان ها عبارت بودند ازمیدان های حکومتی مانند میدان ارگ تهران و نقش جهان اصفهان یا میدان های نظامی مانند میدان توپخانه و میدان مشق.
اهداف مطالعات و تدوین ضوابط نورپردازی میدان ها عبارتند از :
– یکپارچه سازی و ایجاد هویت در نورپردازی میدان ها
– طراحی فضاهای شهری در شب با استفاده از قابلیت نور و احیای زندگی شبانه
– معرفی روش های نورپردازی میدان ها در قالب الگوی نورپردازی
– اقتصادی بودن طرح و انطباق با روش های نوین
– استانداردسازی با تدوین ضوابط و دستورالعمل های نورپردازی میدان ها

انواع میدان    
میدان در تعریف شهر سازی به طور خلاصه به محدوده ای ساکن، جمع پذیر، یکپارچه و دارای زندگی جمعی برای شهروندان اطلاق می شود.
فضاهای باز شهری تحت عنوان گره ها به چهار گروه تقسیم شده است:
– میدان شهری
– میدان محلی
– میدان تشریفاتی
– فلکه

روش های عملی نورپردازی:
نورپردازی فروتاب (Down Lighting): در این روش منابع نوری در بالای مکان مورد نظر قرار گرفته و نور به سمت پایین هدایت می شود.
این روش زمانی به کار می رود که نیاز به فراهم شدن نوری یکدست بر روی سطوح یا وسایل لازم باشد. مثل فراهم کردن فضایی جهت نشستن یا صرف غذا. این روش جهت نورپردازی گیاهان گلدار مناسب است، زیرا گل ها تمایل دارند رویشان را به طرف بالا بگیرند. در این روش نورپردازی، عموما از توان های مصرفی پایین استفاده می شود تا از خیرگی در چشم جلوگیری شود.
* در کتاب دانش زیباسازی شهری down lighting  نورپردازی از بالا ترجمه شده است.

نورپردازی فرا تاب (Up Lighting)
زمانی که نیاز به توجه بر موضوع خاصی مطرح باشد، از نورپردازی از پایین استفاده می شود. در این حالت، چراغ های نورپردازی نباید در زاویه دید بیننده قرار گیرند. این نوع نورپردازی یکی از روش های موثر و قابل استفاده در نورپردازی فضاهای باز است، وقتی دیوار، درخت یا سکویی جهت استفاده برای نصب پرژکتورها وجود نداشته باشد. نورپردازی از پایین از ناحیه کناری در فضاهای باز زمانی توصیه می شود که نورهای خطی برای چشم مزاحمت ایجاد می کنند.
* در کتاب دانش زیباسازی شهری up lighting  نورپردازی از پایین ترجمه شده است.

تاکید بافت سطحی (Grazing)
اگر بافت یک سطح مطرح باشد، نورپردازی با نورهای زاویه تنگ از ناحیه ای در نزدیکی سطح مورد نظر می تواند با ایجاد سایه های قوی آن را مورد تاکید قرار دهد. یکنور رو به بالا و واقع شده در نزدیکی تنه ی درخت می تواند بر رنگ، بافت و طرح پوست درخت تاکید داشته باشد. در حالی که یک نور مشابه و نصب شده در نزدیکی یک درخت ستونی، مانند درخت کاج، می تواند تاکیدی بر شاخ و برگ درخت باشد. قرارگیری ابزارهای نورپردازی نزدیک دیوار سطوح برآمده را روشن کند و از خلال بندکشی های میان دیوار به هم متصل شود و نقش های سطح را برجسته نماید.

پوشش دادن نور (Washing)
به یک پوشش کامل از نور به روی دیوار “washing” گفته می شود که در هدف های مختلفی به کار می رود. در فضاهای باز که دیواره ها رنگ شده هستند و بافت خاصی ندارند , پوشش دادن نور می تواند توجه را به رنگ معطوف و فضایی صمیمی ایجاد کند. جهت ایجاد چنین فضایی لازم است نور با توان کم استفاده گردد, به نحوی که در کنار های اطراف پخش شود. از این روش همچنین زمانی استفاده می شود که بخواهیم یک ارتباط چشمی یا پشت صحنه ای مهیا نماییم یا المان یا مجسمه خاصی را به تنهایی نورپردازی کنیم.
این روش نورپردازی ارتباط مستقیم با نوع چراغ دارد به نحوی که چراغ مورد استفاده می بایست دارای منحنی پخش نور نامتقارن باشد.

نورپردازی عبوری (Cross Lighting)
در این روش بیشتر محل قرار گرفتن ابزارهای نورپردازی تعریف می شود تا جلوه های نوری. به این معنی که در این روش ابزارهای نورپردازی در کنار موضوع نورپردازیشده قرار می گیرند و در این حالت نور از جسم عبور می کند.

تشدید نور (تاکید نور) Accent Lighting
این نور زمانی به کار می رود که بخواهیم روی یک موضوع خاص تاکید داشته باشیم. به طور مثال, زمانی که بخواهیم یک گیاه ی نقاط کانونی یا المان های دیگری را که در معرض دید قرار دارند, مجزا از صفحات پشتی یا دیوار همجوار نورپردازی نماییم.
با نورپردازی از بالا, نورپردازی از پایین, نورپردازی از کنار و از تمامی نقاط می توان نور ثابت تاباند; چه در زیر آب, روی درخت, روی زمین یا از روی ساختمان های اطراف. نتیجه زمانی حاصل می ود که نور با شدت زیاد روی موضوع متمرکز گردد, اما باید مکان های مناسب نصب با دقت انتخاب شوند تا از ایجاد نورهای مزاحم پرهیز گردد.

نورپردازی نورافکنی (Spot Lighting)
این روش گاهی اوقات با accent lighting اشتباه می شود و گاهی هر دو در واقع یکی هستند. ان امر بستگی دارد به شرایط نورپردازی, محلی که ادوات نورپردازی نصب می گردد و فاصله نصب از موضوع به ویژه زمانی که در بالای موضوع محل مناسبی جهت نصب ادوات وجود ندارد. برای مثال می توان نورافکن را در پیش آمدگی لبه ی بام نصب و کانونی را روی سطح زمین نورپردازی کرد یا وقتی می خواهیم چتر یک درخت را از وی یک لبه مشجر که با فاصله از بدنه ی درخت قرار دارد نورپردازی کنیم. به منظور جلوگیری از ورود به منطقه چمن, نورافکن های شدید با زاویه تنگ و باریک می توانند جهت تنظیم نور یا ایجاد یک حلقه تنگ نورانی روی موضوع, از فاصله دور استفاده شوند.

وارونگی (انعکاسmirrorin)
وقتی یک المان که با فاصله از آب قرار گرفته، توسط یک نور شدید نورپردازی می شود، تصویری که در آب تولید می کند از ایوان مقابل یا خانه یا محل های خاص دیده می شود بهترین موضوعات برای این نحوه از نورپردازی المان هایی هستند که رنگ ملایم دارند و خطوط پیرامونشان واضح است مثل کوزه گلدان و اشکال کلاسیکی که انعکاس شکل آن ها در آب واضح خواهد بود همچنین انعکاس تصویر درختان بر روی آب نیز باعث ایجاد تصویر زیبا خواهد شد.
انعکاس یا وارونگی بحثی ساده در هندسه است اگر المانی نورپردازی گردد عکس منعکس شده حاصل ار آن در آب در صورت کافی بودن حجم آب کاملا منطبق با المان اصلی است.

ضد نور (سایه ی متن ) silhouetting
این نمایش زمانی حاصل می شود که به وسیله ی نورپردازی تصویر یا سایه ای سیاه از یک جسم به سطح یک دیوار یا المان عمودی دیگری که در کنار آن است ایجاد گردد در این حالت رنگ و بافت جسم دیده نمی شودشکل ساده درختی کوچک و گیاه یا جسمی با خطوط بیرونی مشخص می تواند یک نقطه کانونی جالب توجه باشد یک گزینه محلی است که سطوح گیاهان روی یک دیوار بی رنگ ایجاد سایه می کنند تا یک پرده نقاشی تولید شود بامبوها عموما موضوع های خوبی برای این هدف هستند.

جلوه های نوری (the hlao effect)
در این حالت منبع نوری در کنار جسم مورد نظر قرار داده می شود و نور پس از عبور از آن به سطح پشتی برخورد می کند هاله ی نوری ایجاد شده شکل و ساختمان جسم را از ورای سیاهی سطح پشتی نشان می دهد این روش زمانی به کار میرود که بخواهیم در میان درختان گونه های مختلف و گلهای آن ها را نشان دهیم.

نورپردازی محوطه ای (Area lighting)
برای این کار یک روش نورپردای محوطه ای به منظور فراهم کردن نور عمومی کافی برای یک منطقه است اصلی نورپردازی وجود دارد در محل هایی که ار آنها برای صرف غذا یا آماده کردن آن استفاده می شود نور مستقیم به کار می رود برای این روش می توان از پوشش نوری ((wall washing در زیر پیش آمدگی ساختمان استفاده کرد.

سیل نوری (flood lighting)
سیل نور در واقع یک روش نهایی از نورپردازی محوطه ای است که به گونه ای طراحی شده که تقلیدی از نور شدید روز باشد از این روش گاهی اوقات به طور غلط استفاده می شود و برای دیگر افراد و نیز اتومبیل ها مزاحمت ایجاد می کند.

انتشار نور (spread lighting)
به این روش در اصطلاح نورپردازی قارچی هم گفته می شود. معمولا از این روش در مسیر های دسترسی آلاچیق ها و کنار برکه های آب استفاده می شود در این روش نوربا ولتاژ پایین گه خیرگی ندارد به کار می رود معمولا از لامپ های هلوژن 20 وات برای این منظور استفاده می گردد. در مکان هایی که دیواره یا ساختمانی برای قرار دادن ادوات نورپردازی وجود ندارد روش انتشار نور می تواند مفید باشد.

سایه سازی (shadowing)
سایه درخت یا گیاهی کوچک می تواند روی دیواری که در کنار آن است به تصویر کشیده شود در این روش ساده از چراغی با قدرت کم و زاویه باز که روی زمین ثابت شده است با توان 20-35 وات استفاده می شود فاصله چراغ تا جسمی که به آن نور می تابد بستگی به سایه تصویری دارد که میخواهیم از آن بسازیم.

منبع: Faranoor.com